“Made in Greece” ο πρώτος ανιχνευτής νετρονίων τσέπης: Τον δημιούργησε ο βραβευμένος καθηγητής Μερκούρης Κανατζίδης (φώτο)

Ερευνητές στις ΗΠΑ, με επικεφαλής έναν Έλληνα χημικό, ανέπτυξαν ένα νέο υλικό, που άνοιξε τον δρόμο για τους πρώτους μικρούς και φορητούς ανιχνευτές νετρονίων.

Οι ανιχνευτές θερμικών νετρονίων είναι ζωτικοί για την ασφάλεια μίας χώρας, καθώς, μεταξύ άλλων, «διαβάζουν» λαθραία πυρηνικά υλικά, ενώ έχουν διάφορες άλλες εφαρμογές (ανίχνευση ακτινοβολιών, αστρονομία, φυσική πλάσματος, επιστήμη υλικών, κρυσταλλογραφία κ.ά.).

Μέχρι τώρα -ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950- υπήρχαν δύο κατηγορίες τέτοιων συσκευών, που λειτουργούσαν είτε με αέριο ήλιο είτε με φως. Όμως και οι δύο είναι πολύ μεγάλοι, μερικές φορές όσο ένας τοίχος.

Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Northwestern του Ιλινόις και του Εθνικού Εργαστηρίου Argonne των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Χημείας Μερκούρη Κανατζίδη, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», δημιούργησαν έναν τρίτου τύπου ανιχνευτή, έναν ημιαγωγό που μπορεί να απορροφήσει νετρόνια και να δημιουργήσει ηλεκτρικά σήματα εύκολα μετρήσιμα.

Ο νέος μικρού μεγέθους ανιχνευτής (2D semiconductor 6LiInP2Se6) είναι σταθερός και άκρως αποτελεσματικός. Μπορεί να ενσωματωθεί σε φορητές συσκευές και να αξιοποιηθεί εύκολα από επιθεωρητές εν κινήσει σε διάφορα σημεία, αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

«Ορισμένοι είχαν εδώ και καιρό φανταστεί ημιαγωγούς-ανιχνευτές νετρονίων. Η ιδέα υπήρχε, αλλά κανείς δεν είχε το σωστό υλικό για να την υλοποιήσει», δήλωσε ο κ. Κανατζίδης. Το υλικό που βρήκε ο Έλληνας ερευνητής συνδυάζει έναν ειδικό ισότοπο λιθίου-6 με άλλα υλικά (ίνδιο, φώσφορο, σελήνιο).

Who is Who

Ο Μερκούριος Κανατζίδης είναι καθηγητής της έδρας Charles E. και Emma H. Morrison στο Northwestern University και είναι Senior Scientist στο Argonne National Laboratory. Το ερευνητικό του έργο εντοπίζεται στη χημεία των ενώσεων μετάλλων-χαλκογονιδίων (ενώσεις με S, Se, Te) με εφαρμογές στην ενέργεια και στο περιβάλλον.

Μεταξύ άλλων, είναι πρωτοπόρος στην ανάπτυξη καινοτόμων θερμοηλεκτρικών υλικών, ικανά για την μετατροπή της θερμότητας σε ηλεκτρική ενέργεια, καθώς επίσης και στην ανάπτυξη νέων υλικών για την εκλεκτική απομάκρυνση σημαντικών ρυπαντών, όπως τα βαρέα μέταλλα.

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1957. Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Χημείας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έλαβε το Διδακτορικό του Δίπλωμα στη Χημεία από το Πανεπιστήμιο της Iowa το 1984. Υπήρξε από το 1985 έως το 1987 μεταδιδακτορικός ερευνητής στο University of Michigan και στο Northwestern University.

Διετέλεσε καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και από το 2006 είναι καθηγητής χημείας στο πανεπιστήμιο Northwestern στο Ιλινόις. Παράλληλα είναι ανώτερος ερευνητής στο Τμήμα Επιστήμης Υλικών του Εθνικού Εργαστηρίου Argon των ΗΠΑ. Ο κ. Κανατζίδης έχει λάβει πολυάριθμες διακρίσεις και είναι μέλος της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας και πολλών άλλων επιστημονικών εταιριών.

Το 2012 ως επικεφαλής ομάδας Αμερικανών επιστημόνων, προχώρησε στην ανακάλυψη ενός υλικού, το οποίο καταρρίπτει όλα τα ρεκόρ στη μετατροπή της διαφεύγουσας θερμότητας.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το πρωτοποριακό υλικό επιτυγχάνει την υψηλότερη αποδοτικότητα στην απορρόφηση της θερμότητας από μια πηγή και στην μετατροπή της σε ενέργεια. Το υλικό που ανέπτυξε η επιστημονική ομάδα υπό τις οδηγίες του Μερκούρη Κανατζίδη είναι ένα ενισχυμένο παράγωγο τελλουριδίου του μολύβδου. Επί της ουσίας, πρόκειται για έναν ημιαγωγό που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στο πλαίσιο της διαστημικής αποστολής «Απόλλων», για τον εφοδιασμό των αστροναυτών με μια ανανεώσιμη θερμοηλεκτρική πηγή ενέργειας.

Σύμφωνα με τον κ. Κανατζίδη, η ανακάλυψη δημιουργεί ρεαλιστικές προοπτικές ανάκτησης διαφεύγουσας θερμότητας και μετατροπής της σε ενέργεια, ενώ δεν προκαλείται περιβαλλοντική επιβάρυνση, καθώς ο δεσμός τελλουριδίου – μολύβδου χαρακτηρίζεται «περιβαλλοντικά σταθερός», εφόσον τα δύο αυτά στοιχεία συνενώνονται και στη φύση, σε ένα ορυκτό που ονομάζεται αλταΐτης. Η μελέτη του για την ανάπτυξη του νέου υλικού δημοσιεύθηκε στην επιστημονική επιθεώρηση «Nature».

Έχει αναγορευτεί Presidential Young Investigator από το National Science Foundation, Alfred P. Sloan Fellow, Beckman Young Investigator, Camille and Henry Dreyfus Teaching Scholar, Guggenheim Fellow και Alexander von Humboldt Fellow, αναφέρει το Ellines.com

Έχει λάβει αρκετά βραβεία όπως τo βραβείο ENI στην κατηγορία της “Ανανεώσιμης Ενέργειας”, το βραβείο American Chemical Society στην Ανόργανη Χημεία 2016, το βραβείο της American Physical Society 2016, James C. McGroddy Prize για Νέα Υλικά και το βραβείο Samson Prime Minister’s Award για καινοτομία σε εναλλακτικά καύσιμα για μεταφορές από το κράτος του Ισραήλ.